Δευτέρα 14 Μαρτίου 2011

Η οικολογία στις αρχές του 21ου αιώνα - 3

 
(Συνέντευξη με τον Εδουάρδο Τζαρέλλι, καθηγητή Ιστορίας και Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της Μπολώνιας, επιστημονικό σύμβουλο σύνταξης του εκδοτικού οίκου «Αριάννα»)

3. Ποιές οι σχέσεις μεταξύ οικολογίας, κουλτούρας και πολιτισμού;

Θα στηριχτώ σε ορισμένες από τις παραδοχές του ριζοσπαστικού οικολογισμού για να ομολογήσω ότι διαφωνώ κάθετα με τον επιστημονικό και πολιτικό περιβαλλοντισμό που υποστηρίζει, αντίθετα, την ρεφορμιστική τροποποιησιμότητα του φιλελεύθερου καπιταλιστικού συστήματος μέσω της προσέγγισης της επιλεγόμενης και «αειφόρου ανάπτυξης». Η προσέγγιση αυτού του τύπου στοχεύει στην προσαρμογή της κλασσικής ανάπτυξης στα δεδομένα του οικολογικού ζητήματος δίχως όμως να καταφέρνει να κατανοήσει και να αξιολογήσει τα πραγματικά του αίτια. Δίχως την ανάλυση του φαντασιακού του homo oeconomicus δεν είναι δυνατόν να τεθεί ο οποιοσδήποτε περιορισμός, οποιουδήποτε τύπου, και το οποιοδήποτε μέτρο, στην συνεχή συσσώρευση, στην μεταπρατική απληστία ή και στην συσσωρευτικότητα καπιταλιστικού τύπου. Αντίθετα, η ολιστική προσέγγιση στον οικολογισμό κατορθώνει να εστιάσει κάλλιστα το γεγονός ότι η βαριά περιβαλλοντική υποβάθμιση οφείλει να αναζητηθεί στο πλαίσιο του ισχύοντος πολιτισμικού παραδείγματος ή στην δομή του παραγωγικού μοντέλου και όχι στα καταστροφικά του αποτελέσματα.

Απόλυτα συνεπής με την θεώρηση της εξάρτησης του ανθρώπου από την «φύση», η ολιστική προσέγγιση του οικολογισμού προτείνει είδος μετάνοιας μέσω της αναστροφής πορείας προς ένα κοινωνικο-οικονομικό πολιτισμικό μοντέλο ικανό να ενσωματώσει το «οικονομικό» στο «κοινωνικό» και να αναγάγει το «μέτρο» σε στάθμη της οικονομικής ανάγκης. Ολα αυτά όμως είναι δυνατά στο πλαίσιο μιας κουλτούρας συναινετικών μορφών κοινοτικής δημοκρατίας, όπου ο τύπος διαχείρισης της εξουσίας υπερκερνά την ατομικιστική συμβολαιοκρατία.

Η πολιτική που πηγάζει οικολογικά «από τα κάτω» προϋποθέτει κουλτούρες συνδιαχείρισης της εξουσίας των κοινών, συμμετοχής και συμμετοχικότητας, αλληλεγγύης, απόλυτου σεβασμού όλων των ενδιάμεσων πολιτειακών σωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών και απόλυτης ισορροπίας μεταξύ της διαδικασίας λήψης και της λήψης των αποφάσεων. Ο συμμετοχικός δημοκρατικός έλεγχος της εξουσίας των κοινών αντιστοιχεί στην συνδιαχείρηση του χώρου. Η αρχή της αμοιβαιότητας εμφαίνεται στην ταυτότητα της κοινωνικής ομάδας την οποία σημαδεύει ο συμβολικός-κοινοτιστικός χαρακτήρας της κοινωνικής σχέσης. Οι ατομικές σχέσεις διακανονίζονται μέσω γενικών μορφών διανεμητικής δικαιοσύνης βασισμένες στις αρχές της δωρεάς και της συμπληρωματικότητας. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, το διακανονιστικό πλαίσιο και το πλαίσιο των σχέσεων της κοινωνικής ομάδας, θεμελιωμένα σε ηθικά προτάγματα, δένουν οργανικά το «οικονομικό» στο «κοινωνικό». Το «μέτρο», σαν στυλ ζωής, ενισχύει την ανασύσταση των κοινωνικών δεσμών και την ικανότητα τους να προσδίδουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά στην αυτό-βιώσιμη ανάπτυξη όπως αυτά της «περιοδικότητας» και του «ορίου» που χαρακτηρίζουν την ομοιόσταση της «φύσης».

Φυσικά, ο πολιτισμικός μετασχηματισμός αυτού του τύπου έχει σαν πρωταρχικό πεδίο αναφοράς την τοπική διάσταση. Αν δε προβληθεί, μέσω ενός διακοινοτικού φεντεραλισμού, σε ηπειρωτική κλίμακα συνιστά την πλέον πειστική απάντηση στην κρίση των δυτικών, διαδικαστικών, δημοκρατιών που, αντίθετα, παραδέρνουν δέσμιες ενός διεστραμμένου κλοιού οικονομικών συμφερόντων έως την τελική τους κατάπτωση σε τεχνοκρατικές και ολιγαρχικές μορφές διακυβέρνησης, που πάνε «αγκαζέ» με την διάχυτη εμπορευματοποίηση της βιόσφαιρας.

Ας μην φαίνεται παράδοξη η συνεχής αναφορά μας στην τοπικότητα. Δεν συνιστά μινιμαλιστική οπτική αλλά εργαλείο και παράδειγμα αντίληψης και ανάγνωσης της απώτερης νεωτερικότητας. Στα πλαίσια μιας ώριμης παγκοσμιοποίησης η κριτική σκέψη προσεγγίζει το «παγκόσμιο» μόνο από μία τοπική, χωρική, οπτική γωνία και όχι αντίθετα.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.